Ocak 2021'de yapay zeka araştırma laboratuvarı OpenAI, Dall-E adlı bir yazılımın sınırlı bir sürümünü yayınladı. Yazılım, kullanıcıların akıllarındaki bir görüntünün basit bir tanımını yazmalarına izin verdi ve kısa bir duraklamadan sonra, yazılım, tekliflerinin neredeyse ürkütücü derecede iyi bir yorumunu sağladı; daha hızlı ve ücretsiz. Örneğin, "Antoine de Saint-Exupéry tarafından resmedilen, ayın üzerinde uçan kanatlı bir domuz" yazmak, bir veya iki dakikalık işlemden sonra, Küçük Prens'in yaratıcısının lekeli ama tanınabilir suluboya fırçalarını anımsatan bir şeyle sonuçlandı.
Yaklaşık bir yıl sonra, yazılım daha yaygın bir şekilde piyasaya sürüldüğünde, internet çıldırdı. Sosyal medya, her türden tuhaf ve harikulade yaratımla, taşan bir fanteziler ve sanatsal tarzlarla dolup taştı. Ve birkaç ay sonra yine OpenAI tarafından üretilen ChatGPT adlı bir ürün ve sesle bu sefer tekrar oldu. ChatGPT'den İş Kitabı'nın şair Allen Ginsberg tarzı bir özetini oluşturmasını isteyin ve birkaç saniye içinde makul bir girişim sağlayacaktır. Ondan Ginsberg'in "Howl" şiirini bir iş danışmanının slayt destesi sunumu biçiminde yorumlamasını isteyin, bunu yapacaktır. Bu programların kelimeler ve görüntülerle garip yeni dünyalar yaratma yeteneği izleyicileri memnun etti ve arzu
İkinci yetenek "hızlı mühendislik" olarak bilinmeye başlandı: kişinin talimatlarını sistem tarafından en açık şekilde anlaşılan terimlerle formüle etme tekniği, böylece beklentilere en çok uyan - veya belki de aşan - sonuçlar verir. Teknoloji yorumcuları, kodsuz bir gelecekte hızlı mühendisliğin, akıllı sistemlerle etkileşim kurmanın en güçlü yolunun insan dili aracılığıyla olacağı, gıpta edilen ve iyi maaş veren bir iş tanımı haline geleceğini hızlı bir şekilde tahmin ettiler. Artık bilgisayar kodu çizebilmemize veya yazabilmemize gerek kalmayacaktı: makineye dileklerimizi fısıldayacaktık ve gerisini o halledecekti. AI kreasyonlarının sınırları, kendi hayal gücümüzün sınırları olacaktır.
Dall-E taklitçileri ve diğer gelişmeler hızla takip edildi. Dall-E mini (daha sonra Craiyon olarak yeniden adlandırıldı), OpenAI'nin özel hizmetlerine davet edilmeyenlere benzer, daha az güçlü ama yine de çok etkileyici bir araçla oynama şansı verdi. Bu arada, bağımsız ticari şirket Midjourney ve açık kaynak programı Stable Diffusion, temelde aynı hedeflere ulaşmak için görüntüleri sınıflandırmak ve oluşturmak için farklı bir yaklaşım kullandı. Aylar içinde alan, akademik departmanlardan ve hobi programcılarından günlük olarak ortaya çıkan yeni araçların yanı sıra yerleşik sosyal medya devleri ve şimdi de AI: Facebook (namı diğer Meta) ile kısa video ve 3D model üretimine doğru hızla gelişti. , Google, Microsoft ve diğerleri. Yeni bir araştırma, yazılım ve rekabet alanı açılmıştı.
Dall-E adı, Disney'in Wall-E'sindeki robot kahramanı İspanyol sürrealist Salvador Dalí ile birleştiriyor. Bir yanda, çökmüş bir insan uygarlığının enkazını süpüren cesur, otonom ve sevimli küçük bir makinenin karakteri varken, diğer yanda en yaygın esprisi "Taklit edecek hiçbir şey aramayanlar hiçbir şey üretmezler. " ve "Önemli olan kafa karışıklığı yaratmaktır, ortadan kaldırmak değil." Her ikisi de yapay zeka görüntü üreteçleri olarak bilinen çok çeşitli araçlar için takdire şayan adlardır.
Geçen yıl boyunca, hem görüntü oluşturmayı hem de ChatGPT gibi araçları kapsayan bu yeni tüketici yapay zekası dalgası herkesin hayal gücünü ele geçirdi. Ayrıca, birçok çabaya rağmen çoğumuzu blockchain veya sanal gerçekliğin ("metaverse") hepimizin istediği gelecek olduğuna ikna edemeyen büyük teknoloji şirketlerinin servetini artırdı. En azından bu, beş dakika kadar eğlenceli geliyor; ve "AI", dev robotları ve insanüstü beyinleri anımsatan, gerçekten yeni olana çok az maruz kalmayı sağlayan o parıldayan bilimkurgu kalitesine hâlâ sahip. Elbette, kaputun altında olup bitenler yeni olmaktan başka bir şey değil.
Yapay zekanın akademik disiplininde birkaç on yıldır önemli bir atılım olmamıştır. Sinir ağlarının altında yatan teknoloji - fiziksel beynin nasıl çalıştığına dayanan bir makine öğrenimi yöntemi - teorize edildi ve hatta 1990'ların başlarında uygulamaya kondu. O zaman bile, onunla görüntüler yaratabiliyordunuz, ancak bunlar çoğunlukla biçimsiz soyutlamalardı, çok az duygusal veya estetik yankı uyandıran renk damlalarıydı. İlk inandırıcı yapay zeka sohbet robotları daha da geride kaldı. 1964 yılında Massachusetts Institute of Technology'de bilgisayar bilimcisi olan Joseph Weizenbaum, Eliza adında bir sohbet robotu geliştirdi. Eliza, "kişi merkezli" bir psikoterapistten esinlenerek modellenmiştir: ne söylerseniz söyleyin, size geri yansıtılır.
İlk yapay zekalar dünya hakkında pek bir şey bilmiyordu ve akademik bölümler, onu geniş ölçekte kullanmak için bilgi işlem gücünden yoksundu. Bugünün farkı zekada değil, veri ve güçte. Büyük teknoloji şirketleri, 20 yıllarını kültürden ve günlük yaşamdan büyük miktarda veri toplayarak, bunları işlemek için giderek daha güçlü bilgisayarlarla dolu devasa, güce aç veri merkezleri inşa ederek geçirdiler. Bir zamanlar gıcırdayan eski sinir ağları süper güçler haline geldi ve gördüğümüz AI artışı bunun sonucudur.
AI görüntü oluşturma, milyonlarca ve milyonlarca etiketli görüntünün derlenmesine ve analizine dayanır; Yani, içeriğinin bir tür açıklamasıyla zaten sağlanan resimler. Bu görüntüler ve açıklamalar daha sonra, görüntünün belirli ve derinlemesine incelikli niteliklerini (şekiller, renkler, kompozisyonlar) belirli kelimeler ve ifadelerle ilişkilendirmeyi öğrenen sinir ağları tarafından işlenir. Bu nitelikler daha sonra, basit bir bilgi istemi tarafından üretilen milyarlarca farklı ağırlıklı ilişkilendirmeye dayalı yeni biçim, renk ve kompozisyon düzenlemeleri oluşturmak için birbirinin üzerine yerleştirilir. Peki tüm bu orijinal görüntüler nereden geldi?
Kâr amacı gütmeyen bir Alman kuruluşu olan LAION tarafından yayınlanan veri kümeleri, büyük yapay zeka modellerini eğitmek için kullanılan görüntü-metin koleksiyonlarının türüne iyi bir örnektir (bunlar Stable Diffusion ve Google'ın Imagen ürününün temelini oluşturmuştur). On yılı aşkın bir süredir, başka bir kâr amacı gütmeyen web kuruluşu olan Common Crawl, halka açık World Wide Web'in erişebildiği kadarını dizinledi ve depoladı ve her ay 3 milyara kadar sayfayı arşivledi. LAION araştırmacıları, Common Crawl verilerinin bir bölümünü aldı ve web sayfalarındaki görüntüleri açıklamak için kullanılacak bir "alt" etiketi, bir metin satırı veya başka bir şeyle birlikte her bir görüntüyü çıkardı.
.JPG "Lapine adlı dijital sanatçı")
%20Piggy.JPG "Saint-Exupéry tarzı domuzcuk")
“Çalıntı mal almanın dijital eşdeğeri. Lapine, Ars Technica'ya "Biri fotoğrafı merhum doktorumun dosyalarından çaldı ve bu fotoğraf internette bir yerlere düştü ve sonra bu kayıtlara kazındı" dedi. "Bir fotoğrafın sızdırılması yeterince kötü, ama artık bir ürünün parçası . Ve bu tüm fotoğraflar, tıbbi kayıtlar için geçerli ya da değil. Ve gelecekte kötüye kullanma potansiyeli gerçekten çok yüksek." (Twitter hesabına göre Lapine, kendi sanatını yapmak için Dall-E gibi araçları kullanmaya devam ediyor.)
İster resimlerle ister kelimelerle çalışsın, bu tür kamuya açık yapay zekanın tümü ve bu türdeki birçok veriye dayalı uygulama, mevcut kültürün, kapsamını güçlükle kavrayabildiğimiz bu geniş tahsisine dayanmaktadır. Kamuya açık veya özel, yasal veya başka türlü, bu sistemler tarafından bir araya getirilen çoğu metin ve resim belirsiz "adil kullanım" alanındadır (ABD'de izin verilir, ancak AB'de tamamen yasa dışı değilse bile sorgulanabilir). Gelişmiş sinir ağlarındaki çoğu operasyonda olduğu gibi, Lapine'ninki gibi nadir karşılaşmalar dışında, bunların nasıl çalıştığını dışarıdan anlamak gerçekten imkansız. Ancak şundan emin olabiliriz: Bu tür yapay zekanın sonuçları sihirli olmaktan çok uzaktır.
AI görüntü ve metin oluşturma, tamamen ilkel bir birikimdir: Bazı Silikon Vadisi teknoloji şirketlerini ve onların milyarder sahiplerini zenginleştirmek ve ilerletmek için birçok kişinin emeğine el konulması. Bu şirketler, hayatımızın en kişisel ve yaratıcı alanları da dahil olmak üzere günlük hayatın her alanına burnunu sokarak para kazandılar: gizli tutkularımız, özel konuşmalarımız, benzerliklerimiz ve hayallerimiz. Bir zamanlar toprak sahiplerinin ve soyguncu baronların ortak toprakları kuşattığı gibi, hayal gücümüzü de kuşattılar. Bunu yaparak yeni insan deneyimi alanları açacaklarına, bize tüm insan bilgisine erişim sağlayacaklarına ve yeni insan bağlantıları türleri yaratacaklarına söz verdiler.
AI görüntülemenin tuhaflığı hem çıktı hem de girdidir. Bir kullanıcı anlamsız ifadeler yazmayı denedi ve Dall-E mini'nin bir "Crungus"un ne olduğu hakkında çok iyi bir fikre sahip göründüğünü görünce kafası karıştı ve biraz rahatsız oldu: sürekli olarak hırlayan, çıplak bir ogrenin resimlerini içeren başka türlü alışılmadık bir ifade benzeri figür üretildi. Crungus, programın hayal gücünde o kadar netti ki, kolayca manipüle edilebilirdi: diğer kullanıcılar, antik Crungus duvar halılarının, Roma tarzı Crungus mozaiklerinin, Crungus'un yağlı boya tablolarının, çeşitli ünlüleri kucaklayan Crungus'un fotoğraflarını sunmakta gecikmediler ve bu, internet, en , "seksi" Crungus.
Peki Crungus kim ya da nedir? Twitter kullanıcıları onu "ilk yapay zeka kriptidi" olarak adlandırmakta gecikmediler; bu, bu durumda yapay zekanın hayal gücünün az keşfedilmiş arazisinde var olan Bigfoot gibi bir yaratık. Ve bu, sistemin nasıl çalıştığına dair sınırlı anlayışımız göz önüne alındığında, bu noktada alabileceğimiz en net cevaptır. Karar verme süreçlerine bakamayız çünkü bu sinir ağlarının "düşünme" biçimleri doğası gereği insanlık dışıdır. İnsanların düşüncelerini tarihsel, duygusal bir şekilde sıralamasının aksine, dünyanın inanılmaz derecede karmaşık, matematiksel bir sıralamasının ürünüdür. Crungus, AI'nın kökenlerinden kaçan ve insan deneyiminden kopuk mitolojik bir figürde birleşen milyarlarca referanstan oluşan dünya modelinden ortaya çıkan bir rüyadır. Hangisi iyi, hatta şaşırtıcı - ama burada kimin hayallerini çizdiğimiz sorusunu akla getiriyor. İnsan kültürünün hangi bileşimi, hangi bakış açısı bu kabusu yarattı?
Benzer bir deneyim, sistemin anlatılanın tam tersi olarak gördüğü şeyi yaratmak için bir teknik olan olumsuz istemlerle deneyler yapan başka bir dijital sanatçı tarafından yaşandı. Sanatçı "Brando::-1" ifadesini girdiğinde sistem, DIGITA PNTICS adlı bir video oyun şirketinin logosuna benzeyen bir logo döndürdü. Bunun, sistemin dünya görüşünün çeşitli boyutları boyunca Marlon Brando'nun tam tersi olabileceği yeterince makul görünüyor. Ancak "DIGITA PNTICS skyline logosu:-1" yazarak bunun ters gittiğini doğruladıklarında, çok daha garip bir şey oldu: Tüm görüntüler, sanatçının Loab adını verdiği, gözleri çökük ve yanakları kızarmış, uğursuz görünümlü bir kadını gösteriyordu. Loab bir kez keşfedildiğinde, alışılmadık ve rahatsız edici bir şekilde ısrarcı görünüyordu. Görüntüyü programa yeniden beslemek,
İşte Loab ve muhtemelen Crungus için bir açıklama: Makinenin hayal gücünün nasıl çalıştığını tasavvur etmek çok ama çok zor olsa da, onun bir şekle sahip olduğunu tasavvur etmek mümkündür. Bu şekil asla pürüzsüz veya düzgün bir şekilde yuvarlak olmayacak, ancak vadiler ve zirveler, dağlar ve vadiler, zengin bilgi alanları ve pek çok özellikten yoksun alanlar olacaktır. Yüksek bilgi içeriğine sahip bu alanlar, sistemin hakkında çok şey "bildiği" ilişkilendirme ağlarına karşılık gelir. Örneğin insan yüzleri, arabalar ve kedilerle ilgili bölgelerin, İnternet'in tamamı incelendiğinde bulunan görüntülerin dağılımı göz önüne alındığında oldukça yoğun olduğu düşünülebilir.
Bir AI görüntü oluşturucu, görüntülerini oluştururken en çok bu bölgelere güvenir. Ancak daha az ziyaret edilen ve olumsuz yönlendirmeler - veya aslında anlamsız ifadeler - kullanıldığında devreye giren başka yerler de var. Bu tür soruları yanıtlamak için makinenin daha ezoterik, daha az güvenli bağlantılara başvurması, hatta belki de bilgisinin bütününden tam tersini çıkarması gerekir. Burada arka ülkede Loab ve Crungus bulunacak.
Bu tatmin edici bir teori, ancak Crungus ve Loab'ın neden böyle göründüğüne dair bazı rahatsız edici soruları gündeme getiriyor; neden korku ve şiddete meylediyorlar, neden kabusları ima ediyorlar. AI görüntü üreteçleri, tüm insan görsel kültürünü anlama ve kopyalama girişimlerinde en karanlık korkularımızı bile yeniden yaratmış görünüyor. Belki de bu, bu sistemlerin insan bilincini taklit etmede gerçekten çok iyi olduğunun bir işaretidir, varoluşun derinliklerinde gizlenen dehşete kadar: pislik, ölüm ve yozlaşma korkumuz. Ve eğer öyleyse, bunların kendi imajımızda inşa ettiğimiz makinelerin kalıcı bileşenleri olacağını kabul etmeliyiz. Bu tür saplantılardan ve tehlikelerden kaçış yok, insan varoluşunun gerçekliğini yumuşatmak veya ortadan kaldırmak yok.
Bu önemlidir çünkü yapay zeka görüntü üreteçleri, önceki tüm teknolojilerin yaptığını yapacak, ancak daha da ileri gideceklerdir. Yalnızca beyaz yüzleri tanıyan web kameraları veya düşük gelirli mahalleleri kuşatan öngörülü polis sistemleri gibi, onları yaratanların önyargılarını ve ön yargılarını yeniden üretecekler. Ve oyunu da iyileştirecekler: AI performansının ölçeği, dar bulmacalar ve meydan okumalar alanından (satranç veya Go oynamak veya trafik kurallarına uymak) çok daha geniş bir hayal gücü ve yaratıcılık alanına geçiyor.
Yapay zekanın "yaratıcılığı" iddiaları abartılı olsa da - görüntü oluşturmada gerçek bir orijinallik yoktur, yalnızca çok yetenekli taklit ve taklit vardır - bu, uzun süredir yetenekli kişilerin koruması olarak kabul edilen birçok yaygın "sanatsal" görevi üstlenemeyeceği anlamına gelmez. illüstratörler ve grafik tasarımcılardan müzisyenlere, kameramanlara ve hatta yazarlara kadar. Bu çok büyük bir değişim. AI artık duyguların, duyguların ve ruh hallerinin altında yatan deneyimle ilgileniyor ve bu, onun dünyayı daha derin ve daha zorlayıcı seviyelerde şekillendirmesine ve etkilemesine izin verecek.
Kasım 2022'de OpenAI tarafından kullanıma sunulan ChatGPT, yapay zeka ve insan yaratıcılığının nasıl etkileşime girebileceğine dair anlayışımızı dönüştürmeye devam etti. Bir sohbet robotu (insan konuşmasını taklit eden bir program) olarak yapılandırılmış olan ChatGPT, konuşmadan çok daha fazlasını yapabilir. İstendiğinde, çalışan bilgisayar kodunu yazabilir, matematik problemlerini çözebilir ve kitap incelemelerinden akademik makalelere, düğün konuşmalarına ve yasal sözleşmelere kadar yaygın yazma görevlerini taklit edebilir.
Programın, örneğin e-posta veya makale yazmayı zor bulanlar için nasıl bir nimet olabileceği ve aynı zamanda, bu görevlerden geçimini sağlayanların yerini almak için görüntü üreteçleri gibi nasıl kullanılabileceği hemen anlaşıldı. Birçok okul ve üniversite, öğrencilerin makalelerini yazmak için ChatGPT'yi kullanacağı korkusuyla ChatGPT'nin kullanımını yasaklayan politikalar uygulamaya koymuş durumdayken, akademik Nature dergisi programın neden bir araştırma yazarı olarak kabul edilmediğini açıklayan politikalar yayınlamak zorunda kaldı (onay verilemez). sorumlu tutulamaz). Ancak kurumların kendileri, aracın uygunsuz kullanımına karşı bağışık değildir: Şubat ayında, Tennessee'deki Vanderbilt Üniversitesi'nin bir parçası olan Peabody Eğitim ve İnsani Gelişme Koleji, Michigan'daki bir okul saldırısının ardından bir taziye ve tavsiye mektubu yayınladığında öğrencileri şok etti. Mektup, topluluğun değerinden, karşılıklı saygıdan ve birliktelikten bahsederken, sonundaki bir not, bunun hem ahlaki açıdan yanlış hem de birçokları için bir şekilde yanlış veya ürkütücü gelen ChatGPT tarafından yazıldığını gösteriyordu. Makine müdahalesinin daha derin düşünmeyi gerektirdiği hayatın birçok alanı var gibi görünüyor. Karşılıklı saygı ve beraberlik, sonunda bir notta bunun ChatGPT tarafından yazıldığı belirtildi - bu hem ahlaki açıdan yanlış hem de birçokları için bir şekilde yanlış veya ürkütücü geldi. Makine müdahalesinin daha derin düşünmeyi gerektirdiği hayatın birçok alanı var gibi görünüyor. Karşılıklı saygı ve beraberlik, sonunda bir notta bunun ChatGPT tarafından yazıldığı belirtildi - bu hem ahlaki açıdan yanlış hem de birçokları için bir şekilde yanlış veya ürkütücü geldi.
Tüm iletişimimizi ChatGPT ile değiştirmek uygunsuz olsaydı, o zaman net bir eğilim, onun bir tür akıllı asistan haline gelmesi ve mevcut bilgi bataklığında aradığımız bilgilere ulaşmamız için bize rehberlik etmesidir. Microsoft bu yönde bir öncüydü, genellikle hor görülen Bing arama motorunu ChatGPT ile bir sohbet robotu olarak yeniden yapılandırdı ve böylece popülaritesini büyük ölçüde artırdı. Ancak çevrimiçi (ve gazetecilik) akla gelebilecek hemen hemen her konuda ChatGPT'ye danışma telaşına rağmen, bilgiyle olan ilişkisi biraz sallantılı.
ChatGPT ile yakın zamanda yapılan bir yüz yüze etkileşim şu şekilde gerçekleşti. Ondan yeni bir ilgi alanına dayalı okumam için bazı kitaplar önermesini istedim: çok türlü demokrasi, insan olmayan yaratıkları siyasi karar alma sürecine dahil etme fikri. Neredeyse aracın en kullanışlı uygulaması: "Hey, işte düşündüğüm bir şey var, bana daha fazlasını anlatabilir misin?" ve ChatGPT zorunludur. Bana bu yeni ilgi alanını derinlemesine araştıran ve onları neden okumam gerektiğini ikna edici bir insan diliyle açıklayan birkaç kitabın bir listesini verdi. Bu harikaydı! Ancak, listelenen dört kitaptan yalnızca birinin gerçekten var olduğu ortaya çıktı ve ChatGPT'nin daha fazla keşfetmesi gerektiğini düşündüğüm bazı kavramlar,
ChatGPT doğası gereği sağcı olduğu için bu olmadı. Çünkü doğuştan aptaldır. İnternetin çoğunu okumuştur ve insan konuşmasının kulağa nasıl gelmesi gerektiğini bilir, ancak gerçeklikle hiçbir ilişkisi yoktur. Kulağa doğru gelen rüya cümleleri ve dürüst olmak gerekirse, onun konuşmasını dinlemek, birinin rüyasını dinlemek kadar ilginç. Kulağa mantıklı gelen şeyleri üretmekte çok iyidir ve diyetinin büyük kısmını oluşturan klişeleri ve bayağılıkları üretmekte en iyisidir, ancak dünyayla gerçekte olduğu gibi anlamlı bir ilişki kuramaz. Bunun bir yankı, hatta bir bilinç yaklaşımı olduğunu iddia eden herkese güvenmeyin. (Bu parça yayınlanmak üzereyken,
Bu tür yapay zekanın gerçekten bilgili veya anlamlı olduğuna inanmak aktif olarak tehlikelidir. Kolektif düşünme kuyusunu ve düşünme yeteneğimizi zehirleme riski vardır. Teknoloji şirketlerinin önerdiği gibi, ChatGPT sorgularının sonuçları, çevrimiçi bilgi arayanlar için cevap olarak sunulursa ve bazı yorumcuların önerdiği gibi, ChatGPT sınıfta bir öğretim aracı olarak kullanılırsa, o zaman halüsinasyonlar olacaktır. kalıcı kayıtlara girerek, ikisi arasındaki çizgi görünmez olacak kadar bulanık hale gelene kadar kendisini etkin bir şekilde bizimle daha meşru, doğrulanabilir bilgi kaynakları arasına sokar. Dahası, bireyler olarak kendi adımıza bilgiyi keşfetme ve eleştirel bir şekilde değerlendirme yeteneğimiz hiç bu kadar gerekli olmamıştı. en önemlisi, teknoloji şirketlerinin bilginin yayılma biçimine zaten vermiş olduğu zarar nedeniyle. Kötü programlanmış makinelerin hayallerine tam olarak güvenmek, bu tür eleştirel düşünmeyi tamamen bırakmak anlamına gelir.
AI teknolojileri de gezegen için kötü. 2019'da yayınlanan bir araştırmaya göre tek bir yapay zeka modelinin eğitilmesi, üretimi de dahil olmak üzere ortalama bir Amerikan arabasının tüm ömrünün neredeyse beş katı olan 284 tondan fazla karbondioksite eşdeğer salabilir. Gezegen ısınmaya, okyanusları asitleştirmeye, orman yangınlarını tutuşturmaya, süper fırtınaları tetiklemeye ve türleri yok olmaya sürüklemeye devam ettikçe, bu emisyonların önümüzdeki beş yıl içinde yaklaşık %50 oranında artması bekleniyor. Bugün uygulandığı şekliyle yapay zekadan tamamen aptalca bir şey hayal etmek zor.
Öyleyse bir adım geri gidelim. "Yapay" "zekânın" bu mevcut enkarnasyonları çok sıkıcıysa, alternatifler nelerdir? İstismar etmeyen, kötüye kullanmayan, yanıltmayan ve bizi değiştirmeyen bilgileri ayıklamak ve iletmek için güçlü teknolojiler hayal edebiliyor muyuz? Evet, yapabiliriz - mevcut AI dalgasını tanımlayan kurumsal güç ağlarının dışına çıktığımızda.
Aslında, şirketlerin yerleşik gücünü atlayarak belirli topluluklara fayda sağlamak için kullanılan AI örnekleri zaten var. Yerli diller dünya çapında tehdit altındadır. BM, her iki haftada bir kişinin kaybolduğunu tahmin ediyor ve bu kayıplarla birlikte nesiller boyu bilgi ve deneyim geliyor. Yüzyıllarca süren sömürgecilik ve ırkçı asimilasyon politikalarının sonucu olan bu sorun, popüler dillerin güçlerini artırırken daha az bilinen dillerin şöhret ve uzmanlıklarının elinden alınmasını sağlayan makine öğrenimi dil modellerinin artan hakimiyetiyle daha da kötüleşiyor.
Aotearoa, Yeni Zelanda'da, Māori dilinde yayın yapan Te Hiku Media adlı kar amacı gütmeyen küçük bir radyo istasyonu, teknolojide farklı dillerin temsil edilmesi arasındaki bu tutarsızlığı ele almaya karar verdi. Birçoğu artık kimse tarafından konuşulmayan çok çeşitli deyimleri, argo ifadeleri ve benzersiz deyimleri temsil eden 20 yılı aşkın yayınlardan oluşan geniş arşivi dijital ortama aktarıldı, ancak dilbilimciler ve dil araştırmacılarının kullanması için yazıya dökülmesi gerekiyordu. Maori topluluğu. Yanıt olarak radyo istasyonu, arşivini "dinleyebilmek" ve transkripsiyonları oluşturabilmek için kendi konuşma tanıma modelini eğitmeye karar verdi.
Te Hiku Media, önümüzdeki birkaç yıl içinde, açık kaynak teknolojilerin yanı sıra yerel sistemler kullanarak neredeyse imkansız olanı başardı: kendi dil topluluğu tarafından inşa edilmiş ve sahip olunan yüksek hassasiyetli bir Māori dili konuşma tanıma sistemi. Bir yazılım masrafından daha fazlasıydı. İstasyon, bulabildiği her Māori topluluk grubuyla temasa geçti ve modellerini eğitmek için bir gereklilik olan açıklamalı konuşmalardan oluşan bir külliyat sağlamak için önceden yazılmış ifadeleri söyleyerek kendilerini kaydetmelerini istedi.
En çok cümleyi gönderene nakit para ödülü verildi - bir aktivist, Te Mihinga Komene, yalnızca 4.000 cümle kaydetti - ancak organizatörler, katkıda bulunanlar için en büyük motivasyonun, dili yeniden canlandırma konusundaki ortak vizyon olduğunu ve aynı zamanda onlara ait olduklarını gördüler. topluluk. Haftalar içinde, kaydedilmiş konuşmayı %86'lık bir doğrulukla tanıyan bir model yarattı - bu, tüm arşivini yazıya dökmeye başlamak için fazlasıyla yeterli.
Te Hiku Media'nın başarısı, şu anda güneydoğu Kanada'nın Mohawk halkları ve yerli Hawaililer tarafından benzer projeler üstlenen diğer yerli grupların yolunu açtı. Ayrıca, yerli dillerle ve dolayısıyla diğer yerli bilgi biçimleriyle ilgili olarak veri egemenliği ilkesini oluşturdu. Kâr amacı güden uluslararası şirketler kendi modellerini oluşturmaya yardımcı olmak için Māori konuşmacılarına yönelmeye başlayınca, Te Hiku Media bu çabalara karşı kampanya yürüttü ve "Dillerimizi bastırdılar ve onları büyükanne ve büyükbabalarımızdan fiziksel olarak kopardılar ve şimdi de dillerimizi satmak istiyorlar. bir hizmet olarak bize geri döndü.
Hawaii yerlisi ve Te Hiku Media'nın kurucularından biri olan Keoni Mahelona, "Veri, sömürgeleştirmenin son sınırıdır" diye yazmıştı. Te Hiku'nun tüm çalışmaları, Kaitiakitanga Lisansı olarak bilinen, dil modeline ve diğer projelere giren tüm verilerin onları oluşturan topluluğun mülkiyetinde kalmasını sağlayan yasal bir vasilik ve gözetim garantisi altında yayınlanır - bu durumda , yardım teklif eden Māori konuşmacıları - ve tikangalarına (Māori gelenekleri ve protokolleri) göre uygun gördükleri şekilde onlara lisans verebilir veya vermeyebilirler. Bu şekilde, Māori dili dijital sömürgecilik sistemlerine meydan okurken ve onları dönüştürürken yeniden canlandırılıyor,
Bence mevcut "yapay" "zeka" dalgasından alınacak ders, zekanın şirketler tarafından hayal edildiğinde kötü bir şey olduğudur. Kâr maksimizasyonunun erdemlerin kralı olduğu bir dünya görüşünüz varsa ve her şey hissedar değeri standardına göre yapılmalıdır, o zaman elbette sanatsal, yaratıcı, estetik ve duygusal ifadeleriniz sefil bir şekilde fakirleşecektir. Kullandığımız araçlar, tükettiğimiz medya ve içinde yaşadığımız topluluklar açısından daha iyisini hak ediyoruz ve ancak buna katılmak için elimizden gelenin en iyisini yapabildiğimizde hak ettiğimizi alacağız. Ve sizi korkutmalarına da izin vermeyin - gerçekten o kadar karmaşık değiller. Ursula K. Le Guin , "Teknoloji, öğrenebileceğimiz şeydir" diye yazmıştı.